* Το αντιστάθμισμα τού πολέμου, η ειρήνη, είναι μια εξίσου με τον πόλεμο αρχαία λέξη, είναι κι αυτή ομηρική Αυτές τις μέρες που όλοι μιλούν για τον πόλεμο, που λέξεις τού «σημασιακού πεδίου» τού πολέμου, όπως πόλεμος, μάχη, εχθρός, αιχμάλωτος, ειρήνη, όπλα, στρατός, νίκη, ήττα, επίθεση, άμυνα κ.ά. ακούγονται και γράφονται ασταμάτητα, είναι, νομίζουμε, επίκαιρο […]
Τα ετυμολογικά τού πολέμου. περισσότερα »
Στο κείμενό μου («Το Βήμα» 20ής Ιουλίου) σχετικά με την ορθογραφία ορισμένων λέξεων (κτήριο, καλύτερος, αφτί, αβγό κ.λπ.) είχα εξηγήσει ποια είναι η επιστημονική ετυμολογία η οποία υπαγορεύει και την ορθογραφία των λέξεων αυτών. Και φυσικά ανέφερα την ετυμολογία που δίδαξαν μεγάλοι γλωσσολόγοι (Χατζιδάκις, Ανδριώτης, Τριανταφυλλίδης κ.ά.) σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης της
Επιστημονική ετυμολογία των λέξεων. περισσότερα »
Όσο είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος έχει μια φυσική τάση προς τη γνώση («φύσει τού ειδέναι ορέγεται»), άλλο τόσο αληθεύει ότι όλοι μας έχουμε την τάση να αναζητούμε την προέλευση των λέξεων τής γλώσσας μας, την αρχική τους σημασία. Οι περισσότεροι άνθρωποι, με διάφορες ευκαιρίες, ετυμολογούν ή συνήθως (από έλλειψη ειδικών γνώσεων) παρ-ετυμολογούν λέξεις: υποθέτουν,
Ετυμολογία : η αλήθεια των λέξεων περισσότερα »
Η αναζήτηση τού «ετύμου», τής αληθούς σημασίας τής λέξεως σύμφωνα με την προέλευσή της, η ετυμολογία είναι αυθόρμητη τάση τού ανθρώπου. ΄Ολοι έχουμε την τάση αρκετά συχνά να αναζητούμε, να ανασυνθέτουμε εκ τού προχείρου ή να νομίζουμε προς στιγμήν ότι ανακαλύπτουμε «από πού βγήκε» μια λέξη. Και το απολαμβάνουμε. Ωστόσο, δύο αιώνες ενασχόλησης τής γλωσσικής
Ετυμολογία: Περιπλάνηση στην ιστορία των λέξεων περισσότερα »
Αν σας ρωτήσει κανείς, θέλοντας να ελέγξει τις ετυμολογικές γνώσεις σας στην Αγγλική ή στην Ελληνική, αν λέξεις όπως λ.χ. butter «βούτυρο», paper «χαρτί», church «εκκλησία», sketch «σκαρίφημα – θεατρικό σκετς», bomb «βόμβα», clergy «κληρικός» και clerk «υπάλληλος», chart «χάρτης» και card «κάρτα», calm «νηνεμία, γαλήνη», pain «πόνος», pirate «πειρατής», diploma «δίπλωμα», channel «δίαυλος», priest
Και όμως είναι ελληνικές περισσότερα »
* Η ενασχόληση με τις λέξεις είναι μια συνάντηση και γνωριμία με τις έννοιες τής γλώσσας Κάθε πολιτισμός είναι, από τη φύση του, πολυσχιδής. Δεν είναι μόνο ότι περιλαμβάνει δύο άξονες – τον υλικοτεχνικό και τον πνευματικό – αλλά και γύρω από αυτούς αναπτύσσει ποικίλες μορφές. Έτσι, εντός και παράλληλα προς τον υλικοτεχνικό πολιτισμό (Civilization)
Ο γλωσσικός μας πολιτισμός περισσότερα »
* Σκοπός τής επαφικής λειτουργίας είναι να δημιουργήσει την κατάλληλη «επικοινωνιακή ατμόσφαιρα» Υπάρχουν μορφές επικοινωνίας στην ομιλία μας και ιδιαίτερα στη συνομιλία (discourse) μας, στις οποίες οι λέξεις δεν δηλώνουν νοήματα ή πληροφορίες, αλλά αποτελούν απλώς την αφετηρία μιας επικοινωνιακής επαφής. Συνιστούν ένα κοινωνικοψυχολογικό προκαταρκτικό στάδιο, απαραίτητο για να ακολουθήσει το επικοινωνιακό γεγονός, η πραγματική
Τι κάνετε; Εδώ, στον αγώνα!… περισσότερα »
Στη διαδρομή των αιώνων ο εικοστός αιώνας έχει αντικειμενικώς τα στοιχεία που τον κάνουν να ξεχωρίζει εμφανώς σε πολλούς τομείς, κατεξοχήν δε στη γλώσσα, για τις εξελίξεις που σημειώθηκαν στην Ελληνική από το 1900 έως και το 2000. Οι εξελίξεις αυτές έχουν τη μορφή μεταβολών μέσα στην ίδια τη δομή τής γλώσσας μας (λεξιλόγιο,
Από τον λογιωτατισμό στη δημοτική περισσότερα »
Μόνιμο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όσοι μιλούμε ή γράφουμε για τη γλώσσα μας, ειδικοί και μη ειδικοί, είναι πώς πρέπει να την αποκαλούμε. Θα την ονομάζουμε Νέα Ελληνική ή Νεοελληνική, προσδιορίζοντάς την μάλιστα ως Κοινή (Κοινή Νέα Ελληνική, Νεοελληνική Κοινή, Κοινή Νεοελληνική), ή θα την ορίζουμε ειδικότερα ως Δημοτική ή μήπως ο απλός όρος Ελληνική
Τι γλώσσα μιλάμε περισσότερα »
Αφορμή για το κείμενο αυτό δίνει η έκδοση των Πρακτικών δύο σημαντικών επιστημονικών συνεδρίων για την ελληνική γλώσσα. Το γεγονός ότι τα Πρακτικά αυτά εκδόθηκαν στα τέλη τού καλοκαιριού (Αύγουστο) δεν έδωσε την ευκαιρία να γίνουν γνωστά και να αξιοποιηθούν κατάλληλα. Πρόκειται για δύο Συνέδρια που οργανώθηκαν το 1996 και το 1997 στην Αθήνα από
Η επιστημονική μελέτη τής ελληνικής γλώσσας περισσότερα »
